Tất tần tật về mã Morse – Cách học và ghi nhớ đơn giản nhất tháng 10/2022

Mã Morse là gì? Tại sao trong những lĩnh vực đòi hỏi cần giữ bí mật thông tin như quân đội, hàng không vũ trụ,… người ta thường trao đổi thông tin bằng mã Morse? Học mã Morse có khó không? Trong bào viết này Sky Invest sẽ giới thiệu đến với các bạn đọc loại mã này vì sao nó được dùng như một phương thức truyền tin bí mật đặc biệt được sử dụng rộng rãi hãy cùng chúng mình tìm hiểu nhé.

Mã Morse là gì?

Mã Morse – phiên âm mã Moóc-xơ là 1 phương pháp để mã hoá văn bản ký tự như trình tự chuẩn của 2 khoảng thời gian tín hiệu khác nhau trong viễn thông.

Mã Morse được đặt theo tên của nhà phát minh điện báo Samuel Morse và được thể hiện dưới dạng dấu chấm và dấu gạch ngang (dots và dash).

Bên cạnh đó, mã Morse quốc tế mã hoá được 26 chữ cái Tiếng Anh (A – Z), 1 số chữ khác Tiếng Anh, chữ số Ả Rập, một số ký tự đặc biệt và đặc biệt không phân biệt chữ hoa và chữ thường. Trong đó:

• Thời lượng chấm: đơn vị đo thời gian cơ bản, dùng trong truyền tín hiệu mã Morse.
• Thời lượng của dấu gạch ngang: gấp ba lần thời lượng của dấu chấm
• Khoảng trắng: khoảng thời gian vắng mặt tín hiệu, tương đương với thời lượng của dấu chấm.

Ngoài ra, các chữ cái trong 1 từ sẽ được phân tách bằng khoảng trắng có thời gian bằng 3 dấu chấm. Cũng như các từ được phân tách bằng khoảng trắng có thời gian bằng bảy dấu chấm.

Song song đó, các biểu tượng của mã Morse có thể được biểu diễn bằng âm thanh, dấu, gạch, các xung hoặc các kí hiệu tường và có độ dài ngắn khác nhau.

Lịch sử hình thành mật mã Morse

Mật mã Morse được công bố lần đầu tiên vào ngày 6 tháng 1 năm 1838 tại Morristown, New Jersey bởi họa sỹ người Mỹ – Samuel Finley Breese Morse. Hệ thống điện tín sử dụng mã hóa Morse là một thiết bị sử dụng xung điện để truyền tải tín hiệu liên lạc đã được mã hóa qua đường dây điện.

Sau phát minh này, một cuộc cách mạng mới trong việc liên lạc trên chiến trường trong quân đội đã nổ ra. Và mật mã Morse được sử dụng rộng rãi để truyền các thông tin điện báo trong suốt những năm từ 1870 đến 1967.

Khi đến châu Âu để nghiên cứu nghệ thuật Pháp và Ý vào năm 1829, Morse đã bắt đầu nghiên cứu những phương pháp mã hóa ký tự để truyền đạt ý tưởng của mình theo cách đặc biệt mà không phải ai cũng có thể hiểu được.

Đến năm 1832, Morse bắt đầu nghiên cứu loại mã hóa ký tự theo các dấu chấm và gạch. Và đến khi ông nghe nói đến một loại nam châm điện mới được phát hiện thì ý tưởng về việc truyền đi các thông điệp đã được mã hóa bằng cách gửi xung điện đã nảy ra trong suy nghĩ của Morse.

Học mã Morse mang lại lợi ích gì?

Mã Morse thực chất bản chất là các ký tự được mã hoá thành các biểu tượng dấu chấm, dấu gạch. Nó là đại diện cho độ ngắn dài, ngắn mở của dòng điện để tạo ra những thanh âm tích và te. Vì thế, bạn có thể dùng các phương tiện tạo âm thanh, ra dấu như còi, cờ, trống để thể hiện ra ý nghĩa của các loại tín hiệu trong mã Morse.

Trong thời xưa, ở giai đoạn chiến tranh, việc biết cách sử dụng mã Morse có thể giúp cho những người bị giam có thể giao tiếp, liên lạc với nhau bằng tiếng gõ tường.

Nói cách khác, biết cách sử dụng mã Morse sẽ giúp bạn có thể tạo ra các mật thư thú vị và biết cách nhớ mã Morse cũng giúp bạn có thể giải mã được nhiều tín hiệu bí mật, đặc biệt là các tín hiệu cầu cứu khi gặp các trường hợp nguy hiểm.

Bảng mã Morse

Quy tắc tạo bảng mã Morse

Bạn cần nắm rõ các quy tắc sau đây để học cách viết và giải mật mã Morse dễ dàng:

• Những chữ cái thường xuyên được sử dụng trong tiếng Anh sẽ được ưu tiên mã hóa ngắn hơn.
• Một dấu chấm (.) = 1 đơn vị thời gian, 1 dấu gạch ( – ) = 3 đơn vị thời gian.
• Khoảng cách giữa các phần (khoảng im lặng) của cùng 1 chữ cái: 1 đơn vị thời gian.
• Khoảng cách giữa các chữ cái trong 1 từ (khoảng im lặng): 3 đơn vị thời gian.
• Khoảng cách giữa các từ: 7 đơn vị thời gian.

Bên cạnh đó, còn phụ thuộc vào trí tưởng tượng và kinh nghiệm của bạn cộng với việc canh thời gian chuẩn để nghe mã Morse qua tín hiệu truyền.

Mã Morse Tiếng Việt

Các chữ cái đặc biệt và dấu trong mã Morse được mã hoá dùng cho tiếng Việt theo quy tắc sau đây:

Mã Morse quốc tế

Bảng mã chữ, bảng mã số và các chữ cái đặc biệt trong mã Morse theo quy ước của quốc tế được mã hoá như sau:

Cách để học mã Morse

Để học được mã Morse không khó, nhưng cũng đòi hỏi bạn phải nghiên cứu và bỏ công sức như học ngoại ngữ. Khi đã thuộc được các ký hiệu cơ bản, bạn có thể bắt đầu tiến hành viết và dịch thông điệp cho riêng mình.

Tập làm quen với các ký hiệu mã Morse

Bước 1: Đầu tiên, học ý nghĩa các ký hiệu cơ bản

Mã Morse gồm 2 ký hiệu (chấm và gạch) nên trước tiên, bạn phải học cách nhận diện chúng. Dấu chấm được thể hiện giống như dấu chấm cuối câu và dấu gạch là đường kéo dài giống dấu gạch nối.

Trong tiếng Anh, mỗi ký tự có thể được thể hiện qua dấu chấm và gạch này. Bên cạnh đó, trong thuật ngữ chính của mã Morse:

• Dấu chấm được gọi là “dit”, phát âm “i” ngắn và âm “t” câm.
• Dấu gạch được gọi là “dah” với âm “a” ngắn.

Bước 2: Tiếp theo, học bảng chữ cái mã Morse

Sau đó, bạn dùng bảng chữ cái Morse để tham chiếu khi giải mã 1 ký tự và ghi chú từng chữ cái hay con số khi học tổ hợp dit-dah tương ứng. Dần dần theo phản xạ bạn sẽ nhớ mỗi khi nghe hoặc nhìn thấy chúng.

Cách để bạn có thể học nhanh bảng mã Morse là sử dụng phương pháp nghe thay vì phương pháp nhìn bảng mã. Tuy nhiên, nó lại kém hữu ích khi bạn nhận diện trên giấy.

Bước 3: Sau đó, phát âm thành tiếng từng tín hiệu

Bắt đầu tiến hành luyện phát âm dit và dah theo đúng nhịp điệu nhanh, chậm. Âm dit ngắn nên chỉ có 1 âm tiếng còn âm dah được kéo dài hơn khoảng 3 lần so với dit. Đây là cách phân biệt các đơn vị trong mã Morse.

• Mỗi ký tự cách nhau 1 khoảng = dấu gạch nối, còn một từ hoàn chỉnh thì cách nhau 1 khoảng = 7 dấu chấm. Thông điệp sẽ càng dễ nhận ra nếu các từ và ký tự càng được cách khoảng 1 cách tỉ mỉ.
• Nếu học mã Morse bằng âm thanh bạn sẽ không cần phải ngồi đếm từng đơn vị dit và dah như văn bản.

Bước 4: Liên kết từ để dễ học

Liên kết từ giúp bạn ghi nhớ các ký tự và chữ số trong mã Morse một cách nhanh hơn.

• Thiết lập danh sách các liên kết từ để ghi nhớ dễ dàng bằng cách liên hệ chuỗi ký hiệu và âm thanh tương ứng nảy ra tự nhiên trong đầu bạn.
• Ghi lại các liên kết từ nghĩ ra được trong 1 cuốn sổ, bạn vừa học vừa đọc lớn các ký tự để ghi nhớ sâu hơn.

– Ví dụ 1: Bạn liên hệ chữ cái “C” của mã Morse với từ “catastrophic” (thảm họa), cả 2 đều bắt đầu bằng chữ “C” và có cùng số lượng âm tiết, thậm chí nhấn âm giống nhau.

– Ví dụ 2: Liên kết từ “mailman” (người đưa thư) với chữ cái “M” và ” “gingerbread” (bánh quy gừng) với chữ cái “G”.

Bước 5: Cuối cùng, bắt đầu ghép từ và chữ cái cơ bản

Bạn tiến hành ghép các từ bằng các ký tự đơn giản nhất, bắt đầu bằng âm dit hay dah.

– Ví dụ: Chữ “E” là 1 âm dit trong mã Morse và “T” là một âm dah. Từ đó, bạn chuyển sang học chữ “I” gồm 2 dit, chữ “M” là 2 âm dah.

Khi bạn mới làm quen với ghép chữ những từ gồm 2 và 3 ký tự (“me” (tôi) = – – • ) (“cat” (mèo) = -•-• •- – ) là dễ nhớ nhất.

Đặc biệt: Tín hiệu khẩn cấp “SOS” ( • • • – – – • • • ) là thứ bạn phải học đầu tiên, bởi trong những tình huống khẩn cấp tín hiệu này sẽ cứu mạng bạn. Tín hiệu cấp cứu khác nữa là CDQ (“-•-• – • • – – – •”), tức “Come Quick Danger” cũng rất cần thiết.

Đi vào thực hành dùng mã Morse

Bước 1: Lắng nghe bản ghi âm mã Morse

Trước tiên, bạn hãy nghe những bản ghi âm mã Morse để cảm nhận cách giao tiếp. Bạn có thể điều chỉnh tốc độ nhanh chậm để tập trung lắng nghe những quãng ngừng giữa các ký tự cũng như đơn vị dit dah của từng ký tự.

• Có 1 bộ sưu tập những băng ghi âm mã Morse dành cho việc luyện nghe trong kho lưu trữ của American Radio Relay League
• Nếu bạn sở hữu 1 chiếc máy vô tuyến thông thường, hãy chỉnh tần số HF để có cảm giác thật hơn.
• Ngoài ra, bạn cũng có thể mua các bản ghi âm dành cho việc luyện nghe nói có kèm hướng dẫn theo từng cấp độ. Điển hình là “Morse Code Teacher” của Gordon West cho người mới bắt đầu.

Bước 2: Tiếp theo, dịch sách trẻ em

Thường thì những câu chuyện trong sách, truyện trẻ em rất đơn giản nên bạn có thể dịch những câu ngắn sang mã Morse dễ dàng.

• Khi mới bắt đầu, bạn nên dùng sách cho trẻ mới tập đọc, như cuốn “Fun with Dick and Jane”. Đây là những quyển sách nổi tiếng với những câu thoại đơn giản (“See Spot run. Run, Spot, run!” = ••• • • ••• •–• — – •-• ••- -• •-•-•- •-• ••- -• –••– ••• •–• — – –••– •-• ••- -• )
• Nếu muốn đẩy nhanh về tốc độ thì đây là chiến lược học tập hữu ích.

Ví dụ: Nếu bạn muốn mã hóa 5 từ trong 1 phút, mỗi trang sách có khoảng 10 từ thì bạn nên cố gắng hoàn thành mỗi trang trong 2 phút.

Bước 3: Sau đó, lập danh sách từ vựng cho chính mình

Bạn nên lọc ra vài từ hay cụm từ quan trọng trong mỗi buổi học rồi tiến hành xáo trộn và mã hoá chúng. Cách làm này giúp bạn củng cố kiến thức và buộc bản thân phải nhận diện và giải mã các ký tự lặp đi lặp lại. Hãy tích trữ kho từ vựng đơn giản trước để việc viết và đọc thông điệp được hiệu quả hơn.

• Khi đã thành thạo, bạn hãy giữ 1 quyển sổ tay ghi chép hoàn toàn bằng mã Morse.
• Giữ thói quen viết danh sách mua sắm, tên người thân, thơ haiku hoặc các tin nhắn ngắn gọn bằng mã Morse hằng ngày.

Bước 4: Học cùng một người bạn

Thật tuyệt vời nếu ai đó cũng cùng học mã Morse chung với bạn. Trong quá trình học các bạn có thể trao đổi cũng như lên ý tưởng để cùng nhau học tập tốt hơn.

• Hãy tạo 1 bộ flashcard để chơi đố cùng bạn bè hoặc người yêu.
• Hãy gửi tin nhắn bằng các chấm và gạch thay vì dùng ngôn ngữ thông thường.

Tận dụng các nguồn tài nguyên khác để học mã Morse

Cách 1: Tải ứng dụng mã Morse trên điện thoại

Hiện nay, có nhiều ứng dụng như Morse-It hay Dah Dit giúp việc học dễ dàng hơn. Những ứng dụng này cho phép bạn học bằng cách nghe ghi âm lẫn nhận diện hình ảnh, cung cấp trải nghiệm học tập đồng bộ và sử dụng nút bấm cảm ứng tạo cảm giác như cách gõ mã Morse truyền thống.

• Sử dụng thời gian rãnh rỗi thông qua ứng dụng để học mã Morse
• Kết hợp học trên ứng dụng và giấy, bút để củng cố khả năng giải mã theo mọi hình thức.

Cách 2: Tham gia một lớp học mã Morse

Giống như việc đi học thông thường, bạn có thể tham gia 1 lớp học dạy mã Morse. Khi đó bạn sẽ được hướng dẫn và luyện tập nghe nói thuận tiện hơn. Tuy nhiên, bạn cũng phải lựa chọn cơ sở uy tín để tránh bị lừa gạt nhé.

Cách 3: Học qua bài giảng thu âm

Nếu chỗ bạn đang ở không có lớp học nào, bạn có thể mua bài giảng thu âm về nhà nghe. Việc của bạn chỉ cần theo dõi bài giảng với tốc độ phù hợp và hoàn thành các bài tập kèm theo là có thể tiến bộ nhanh chóng.

• Bạn hãy nhớ trang bị sổ ghi chép và bút để viết ra các đơn vị dit dah nghe được cũng như xem lại bài giảng văn bản để nhận diện thông điệp mã Morse theo nhiều hình thức.
• Nghe đi nghe lại bài giảng thu âm để củng cố khái niệm quan trọng và điều chỉnh tốc độ bài giảng phù hợp với bản thân.

Cách nhớ mã Morse nhanh và dễ dàng nhất

Học mã Morse cũng giống như học ngôn ngữ. Vì thế, việc đầu tiên cần làm đó là học thuộc, quen với mặt chữ, bảng chữ cái. Mới đầu có lẽ bạn sẽ khó tiếp cận với ngôn ngữ Morse bởi nó là list các ký tự, từ gạch chân đến các chấm, rất dễ gây nhầm lẫn.

Để ghi nhớ ngôn ngữ Morse, bạn có thể sẽ khó nhớ bởi rất xoắn não tuy nhiên, có rất nhiều cách nhớ nhanh và hiệu quả.

Có khá nhiều cách nhớ đang được áp dụng như chia nhóm – chia thành các chữ cái có mã tương tự nhau. Có người lại nhớ bằng bài thơ. Tuy nhiên nguyên lý nhớ nhanh của não đó là dùng hình ảnh, vì thế, dưới đây là nguyên tắc nhớ mã Morse bằng hình ảnh hiệu quả nhất mà bạn có thể tham khảo qua.

Ghi nhớ bằng hình ảnh là cách ghi nhớ hiệu quả. Bởi những thông tin thị giác ghi nhớ có hiệu quả lâu hơn và dễ phản xạ lại hơn. Trước tiên bạn cần tìm ra quy luật và viết dưới bảng chữ cái mã Morse sau đó tìm mối liên hệ các ký tự, chữ cái trong bảng chữ cái Morse.

Sau đó, bạn tự tạo bảng hình ảnh như 1 sơ đồ cây bằng màu chì, sau đó sử dụng màu đỏ để viết mã Morse đè lên chữ cái vài lần, như vậy đã có thể dễ dàng ghi nhớ hơn.

Đối với mã Morse con số, bạn có thể tham khảo cách ghi nhớ sau:

Con số của Morse khá dễ nhớ, vì thế bạn có thể sắp xếp theo thứ tự từ trên xuống dưới. Hoặc bạn cũng có thể dùng các ngón tay của mình để ghi nhớ, bằng cách quy ước ngón tay đơn giản, ngón tay đưa ra là 1 chấm, ngón tay cụp là 1 gạch chẳng hạn. Như vậy, cách nhớ sẽ dễ dàng hơn rất nhiều. Cứ thực hiện như thế, lần lượt tới các ngón tiếp theo, như vậy đã có thể ghi nhớ một cách dễ dàng. Và quy ước thêm số 0 là nắm đấm chẳng hạn.

Mã Morse có rất nhiều ứng dụng quan trọng trong cuộc sống, giải mã bí mật, ký hiệu và có thể là nguồn gợi đến việc thực hiện giải các thuật toán, lập trình,… hiện nay đều cần đến mã Morse.

Một vài quy tắc về bảng mã Morse

Để học cách viết và giải mật mã Morse thì bạn cần nắm rõ các quy tắc sau đây:

• Những chữ cái thường xuyên được sử dụng trong tiếng Anh sẽ được ưu tiên mã hóa ngắn hơn.
• Một dấu chấm (.) thì bằng 1 đơn vị thời gian. Một dấu gạch ( – ) thì bằng 3 đơn vị thời gian.
• Khoảng cách giữa các phần (khoảng im lặng) của cùng một chữ cái là 1 đơn vị thời gian.
• Khoảng cách giữa các chữ cái trong một từ (khoảng im lặng) là 3 đơn vị thời gian.
• Khoảng cách giữa các từ là 7 đơn vị thời gian.
• Tất cả phụ thuộc vào trí tưởng tượng và kinh nghiệm của bạn để nghe mã Morse qua tín hiệu truyền đến để canh thời gian cho chuẩn.

---

Trên đây là tất tần tật về mã Morse và cách học và ghi nhớ đơn giản nhất mà đội ngũ Sky Invest chúng tôi đã tổng hợp và mang đến cho các bạn. Mong rằng thông qua bài viết này các bạn hoàn toàn có thể biết được mã Morse là gì và ghi nhớ cách để học mã Morse dễ dàng. Hy vọng những thông tin chia sẻ trên sẽ hữu ích với các bạn.